هنگام نصب لامپ درباغ، انباری یا حتی آشپزخانه‌تان می‌‌خواهید بدانید لامپی که استفاده میکنید تا چه اندازه ضد آب است. چون دانستن این موضوع موجب می‌‌شود تا با خیالی راحت وسایل روشنایی خود را در جایی خاص نصب واستفاده کنید. IP Rationg (یا محافظت دربرابر آب [1]) همین را به شما می‌‌گوید. درجه حفاظت واحدی برای اندازه‌گیری میزان آب‌بندی و محافظت الکتریکی دربرابر نفوذ مایعات و همچنین جامداتی مانند گرد وغبار است.
ویژگی‌ها‌ی وسایل روشنایی اغلب شامل مقدار IP است اما چه میزان IP را باید انتخاب کرد؟ یا کدام سطح IP برای شما مناسب‌ترین است؟ در این مقاله راهنمایی کامل در این خصوص ارائه می‌‌دهد.
درجه حفاظت یا IP Rating در چراغ ها و محصولات روشنایی به چه معنا است؟
توجه به محافظت در برابر آب یا IP Rating نکته‌ای مهم حین انتخاب محصولات روشنایی ال ای دی برای هر پروژه‌ای است، که مناسب بودن نور با شرایط محیطی خاص در تاسیسات داخلی وخارجی را نشان می‌‌دهد. البته این اصلاح فقط مخصوص محصولات روشنایی نیست. شما این مشخصه را در توضیحات اکثر گوشی های موبایل و سایر لوازم الکترونیکی می بینید.
IP Code (درجه بین المللی محافظت) که گاهی اوقات به عنوان رتبه‌بندی محافظت دربرابر آب نیز ترجمه می‌‌شود شامل حروف IP است که به دنبال آن دو عدد و یک حرف می‌‌آید. طبق تعریف استاندارد بین المللی IEC 60529 این واحد، درجه حفاظت در برابر نفوذ اجسام جامد (ازجمله قسمت‌ها‌یی از بدن مانند دست‌ها و انگشتان)، گردوغبار، تماس تصادفی و آب در محفظه‌ها‌ی برقی را طبقه‌بندی می‌‌کند. هدف این استاندارد ارائه اطلاعات بیشتر به کاربران در خصوص مواردی مانند ضدآب بودن وسایل روشنایی است که در بازاریابی‌ها‌ی امروزی به چشم می‌‌خورد.
رقم اول به سطح حفاظت مقیاس یا محفظه نشانگر دربرابر دسترسی به قطعات خطرناک (مانند ذرات گرد وغبار، رساناهای الکتریکی، قطعات متحرک) و ورود اشیای خارجی جامد اشاره دارد و رقم دوم سطح حفاظت در برابر مایعات را نشان می‌‌دهد. هرچه این عدد بزرگتر باشد میزان حفاظت آن بیشتر است.
«توضیح حروف IP در IEC 60529 (ویراست 1-2) بند 1-4 آمده است.
رقم اول درجه حفاظت : محافظت در برابر جامدات
| سطح | اندازه جسمی‌‌که از ورود آن محافظت می‌‌شود | موثر دربرابر |
| 0 | بدون محافظت | هیچ محافظتی دربرابر تماس و ورود اشیا وجود ندارد |
| 1 | >50mm | هر سطح بزرگی از بدن مانند پشت دست اما بدون محافظت دربرابر تماس با اندام ظریف بدن |
| 2 | <12/5mm | انگشتان یا اشیای مشابه |
| 3 | <2/5mm | ابزار، سیم‌ها‌ی ضخیم وغیره |
| 4 | <1mm | اکثر سیم‌ها، پیچ‌ها و غیره |
| 5 | محافظت در برابر گردوغبار | کاملا از ورود گردوغبار پیشگیری نمی‌‌شود اما آنقدر گرد وغبار وارد نمی‌‌شود که با عملکرد تجهیزات تداخل داشته باشد؛ محافظت کامل در برابر تماس |
| 6 | ضدگردوغبار | هیچ گردوغباری وارد نمی‌‌شود؛ محافظت کامل در برابر تماس |
رقم دوم درجه حفاظت : محافظت در برابر مایعات
| سطح | اندازه جسمی‌‌که از ورود آن محافظت می‌‌شود | موثر دربرابر | جزئیات |
| 0 | محافظتی وجود ندارد | – | — |
| 1 | چکیدن آب | چکیدن آب (چکه کردن قطرات به صورت عمود) اثر زیانباری ندارد | مدت‌زمان: ۱۰ دقیقه |
| 2 | چکیدن آب وقتی محفظه 15 درجه کج شده باشد | وقتی محفظه با زاویه 15 درجه از موقعیت نرمال خود کج شده باشد چکیدن آب به صورت عمدی اثر زیانباری ندارد | آبی معادل ریزش ۱ میلی‌متر باران در دقیقه |
| 3 | اسپری کردن آب | ریختن آب به صورت اسپری وقتی زاویه از حالت عمود 60 درجه باشد اثر زیانباری ندارد | مدت آزمایش: ۱۰ دقیقه |
| 4 | ترشح آب | ترشح آب به سمت محفظه از هر جهت تاثیر زیانباری ندارد | آبی معادل ریزش ۳ میلی‌متر باران در دقیقه |
| 5 | افشانه‌ها | آبی که توسط نازل (3/6 میلی متر) در مقابل محفظه در هر جهتی پاشیده می‌‌شود تاثیر زیانباری ندارد | مدت آزمایش: ۵ دقیقه |
| 6 | افشانه‌ها‌ی آب قوی | افشانه‌ها‌ی آب قوی (نازل 5/12 میلی متر) به سمت محفظه از هر جهتی که پاشیده شود اثر زیانباری ندارد | حجم آب: 0.7 لیتر بر دقیقه |
| 7 | غوطه ور شدن تا 1 متر | وقتی محفظه تحت شرایط فشار و زمان تعیین شده در آب غوطه‌ور شود (حداکثرتا 1 متر) امکان ورود آب به مقدار زیان آور وجود ندارد. | فشار: 80–100 kPa |
| 8 | غوطه ور شدن در بیشتر از 1 متر | این تجهیزات برای غوطه ور شدن دائم در آب تحت شرایطی که تولید کننده مشخص می‌‌کند، مناسب هستند. معمولا این یعنی آب می‌‌تواند وارد شود اما به نحوی که اثر زیانباری را به وجود نیاورد. | مدت‌زمان: 5 دقیقه |
چه نوع IP Rating نیاز دارید؟
اگر محیط موردنظرتان پر از گردوغبار یا بسیار مرطوب است رتبه بندی بالای IP نیازاست. در مکان‌ها‌یی که با گردوخاک، زباله یا مواد جامد یا مایعات تماس زیادی وجود دارد باید مطمئن شوید که رتبه بندی IP لامپ‌ها‌ی LED که انتخاب میکنید بالا باشد و مقاومت آنها دربرابر آب زیاد باشد یا دارای پوشش‌ها‌ی ضد آب کافی باشند.
در زیر محبوب‌ترین رتبه بندی IP برای برخی از وسایل مانند نورافکن‌ها، چراغ‌ها‌ی مقاوم در برابر آب، خوردگی و گردوغبار، چراغ‌ها‌ی خیابانی و تعاریف آنها ارائه شده است:
IP20 یا IP40 برای استفاده در فضای سرپوشیده
این رتبه‌ها برای استفاده در چراغ‌ها‌ی دارای محفظه بسته طراحی شده‌اند. چراغ IP20 یا IP40 را نباید هرگز در فضای سرباز استفاده کرد مگراینکه چراغ آب‌بندی شده باشد. این چراغ‌ها معمولا برای داخل مناسب هستند حتی در منطقه‌ای با رطوبت بالا یا سایر شرایط سخت در محیط داخلی هم قابل نصب نیستند. بسیاری از لامپ‌ها‌ی LED، LEDهای ردیفی، خطی و سایر چراغ‌ها‌ی روشنایی در این گروه جای می‌‌گیرند. اینها گزینه‌ای مناسب برای استفاده در داخل و در محیط‌ها‌ی معمولی هستند.
Rating IP54 ضد گردوغبار
لامپ‌ها‌ی LED با IP54 از ورود گردوغبار کاملا محافظت می‌‌کند. در حالیکه درخصوص مایعات این لامپها در برابر ترشح آب مقاومت دارند. این ویژگی در لامپ‌ها‌ی LED پایه و چراغ‌ها‌ی روشنایی داخل خانه متداول است.
IP67 Rating و IP68 ضدآب
لامپ‌ها‌ی LED با رتبه‌بندی IP67 یا IP68دربرابر اشیای خارجی کاملا مقاوم است (مثل IP64 و IP65) اما کمی‌‌از لحاظ مقاومت در برابر مایعات با یکدیگر تفاوت دارند. لامپ‌ها‌ی LED با این رتبه‌بندی در مقایسه با IP65 در برابر آب مقاوم تر هستند. آب بر این لامپ‌ها‌ی LED هیچ تاثیری ندارد حتی اگر آنها را در آبی به عمق 1 متر غوطه‌ور کنیم.
برای مصارف خارجی متداول‌ترین سطح IP که در لامپ‌ها‌ی LED استفاده می‌‌شود IP65 است زیرا حداکثر مقاومت در برابر ذرات جامد را دارد و در برابر مایعات نیز مقاومت خوبی دارند. این لامپها برای استفاده برای اهداف خانگی وتجاری نیز مناسب هستند.
چراغ دکوراتیو
چراغ دفنی
قاب هالوژن
چراغ پارکتی
جدول مرجع IP Rating
در زیر جدول مرجعی ارائه شده است که به شما کمک می‌‌کند تا تصمیم بگیرید کدام رتبه بندی IP را لازم دارید:
IP69K چیست؟
علاوه بر رتبه‌بندی‌ها‌ی IP بالا درجه متفاوت دیگری برای IP وجود دارد، IP69K. رتبه IP69K در برابر ورود گردوغبار و در آب فشار بالا و دمای بالا مقاوم است. محصولات دارای این گواهینامه برای استفاده در شرایطی بسیار مناسب هستند که تجهیزات باید به دقت ضدعفونی شوند. در صنایعی مانند فرآوری موادغذایی که در آن بهداشت وتمیزی بسیار اهمیت دارد باید بتوان تجهیزات را با آب دمای بالا و فشار بالا شستشو داد. در بسیاری از صنایع که گردوغبار تولید می‌‌کنند تضمین این نکته مهم است که این گردوغبارها نتوانند به محصول نفوذ کنند و سبب خرابی آن شوند. درجه حفاظت IP69K بیشترین محافظت را ارائه می‌‌کند.
مزایای IP69K کدامند؟
در محیط‌ها‌یی که به شستشوی سنگین نیاز دارند مانند صنایع فرآوری موادغذایی ، ترکیب آب با مواد شیمیایی همراه با دما وفشار بالا می‌‌تواند برای مدارها و تجهیزات الکتریکی خطرناک باشد. رتبه‌بندی IP69K کاملا تضمین می‌‌کند که قطعات دستگاه مورد آزمایش بادوام و مقاوم است و محافظت بالایی را ارائه می‌‌کند.
چگونه محصولی به رتبه‌بندی IP96K دست می‌‌یابد؟
محصولاتی که رتبه بندی IP69K را دارند تحت یک سری آزمایشات چالش برانگیز قرار می‌‌گیرند تا اطمینان حاصل شود از مقاومت کافی دربرابر نفوذ آب با فشار ودمای بالا و گردوغبار برخوردارند. چراغ‌ها‌ی مقاوم در برابر آب، خوردگی وگردوغبار از جمله وسایل روشنایی معروفی هستند که رتبه‌بندی IP69K را دارند.
آزمایش نفوذ آب چگونه انجام می‌‌شود؟
آزمایش‌ها‌ی نفوذ آب از طریق قراردادن محصول بر روی میز چرخانی انجام می‌‌شود که با سرعت 5±1 دور در دقیقه می‌‌چرخد. این محصول سپس در طیفی با نرخ تقریبا 4گالن/16لیتر در دقیقه با فشار آب بین 1160-1450 psi و دمای 176 درجه فارنهایت/ 80 درجه سانتیگراد اسپری می‌‌شود. نازلی که آب از آن اسپری می‌‌شود درفاصله بین 4 تا 6 اینچ و با زوایای مختلف از محصول نگه داشته می‌‌شود. به دنبال این آزمایش دقیق، اگر محصول کاملا در برابر نفوذ آب مقاومت کند با موفقیت به این رتبه دست می‌‌یابد.
[1] Ingress Protection