چراغ های دکوراتیو علاوه بر تأمین روشنایی به زیبایی محیط نورپردازی شده کمک می کنند. این وسایل نورپردازی نمای خانه شما را بیشتر کرده و حال و هوای نوری منحصر به فردی را به آن اضافه می کند. چراغ دکوراتیو در سبک ها و تنوع مختلف وجود دارد ولی شما باید نوری را انتخاب کنید که کاملاً با فضای زندگی شما مطابقت داشته باشد. از این رو باید انواع چراغ های دکوراتیو و کاربرد هرکدام را بشناسید. در این مقاله سعی داریم این چراغ ها را از جنبه کاربردی تقسیم بندی و معرفی کنیم.
تقسیم بندی چراغها روش های متعددی دارد که توضیح همه آنها بسیار طولانی خواهای شد. اولین معیاری که می توان به آن اشاره کرد کاربرد چراغ ها برای فضای داخلی یا خارجی است. این تقسیم بندی بر اساس درجه حفاظت IP چراغ ها انجام می‌شود، چراغهای ویژه جاهای سرباز درجه بالاتری دارند و می توانند در جای سرپوشیده و بسته بکار روند ولی چراغ های ویژه جاهای سرپوشیده را نباید در جاهای سرباز بکار برد. چراغ های زیر آبی و یا استخری دارای درجه حفاظت IP67 و IP68 هستند۔
معیار مهم دیگر به محل و نوع نصب چراغها اشاره دارد و برای نامگذاری آنها از نام عناصر ساختمان و مبلمان محیط کمک گرفته می شود مانند چراغ های سقفی، دیواری، مطالعه ( رومیزی) و از نظر نحوه نصب به روکار، توکار، آویزی و قابل حمل تقسیم میشوند.
خصوصیت مهم دیگر چراغها برای تقسیم بندی، نحوه پخش نور آنها در فضا است. جهت و زاویه تابش نور بر حسب نوع چراغ مورد توجه قرار می گیرد. برای مثال در چراغ های آویزی جهت تابش( مستقیم، غیر مستقیم و یا هر دو ) و در چراغهای سقفی زاویه تابش و در چراغ های دیواری هر دوی آنها اهمیت دارد. علاوه بر موارد گفته شده چراغ ها را بر اسامی خصوصیات دیگر مانند شکل ظاهری، کاربرد و … نیز میتوان تقسیم بندی کرد. برخی از انواع چراغ ها در ادامه معرفی شده اند.
چراغ های سقفی
این چراغ ها انواع گوناگونی دارند و از نظر ظاهری می توان آنها را به سه گروه اصلی نقطه ای، خطی و گسترده و از نظر نحوه نصب به سه گروه توکار، سقفی (روکار) و آویزی تقسیم کرد. انواع روکار و توکار نقطه ای را اصطلاحا فروتاب می نامند. نحوه توزیع نور آنها بسیار متنوع است و به دو نوع متقارن و نامتقارن تقسیم می شوند.
از فروتاب ها به صورت گسترده در نورپردازی محیطی و تأکیدی استفاده می شود. فرو تاب های توکار کوچک، تاثیر زیادی روی جزییات معماری نمی گذارند، هر چند توصیه می شود رنگ قاب آنها با رنگ سقف هماهنگ باشد یا از انواع جدید بدون قاب استفاده شود. فروتاب های سقفی و آویزی جزئی از چیدمان فضا هستند و انتخاب آنها از نظر ظاهری باید هماهنگ با محیط انجام شود.
فروتاب های توکار و روکار از نظر مکانیکی دو نوع هستند: فروتاب های ثابت و ازتابهای قابل تنظیم. فروتاب های ثابت مستقیما به صورت عمودی به سمت زمین میتابند. در فر و تاب های قابل تنظیم جهت زاویه تابش را می توان از حالت عمودی خارج کرد. مقدار انحراف از محور عمودی توسط سازنده چراغ تعیین می شود ولی معمولا بین 15 تا 40 درجه است. زاویه تابش این فرو تاب ها معمولا باریک یا متوسط است و از آنها برای نورپردازی تاکیدی روی اشیا استفاده می شود.
چراغ های آویزی از نظر شکل ظاهری اهمیت زیادی دارند زیرا بر محیط بصری تاثیرگذار هستند. آنها می توانند نور را به صورت مستقیم، غیر مستقیم ویا هر دو در محیط پخش کنند.
چراغ های دیواری
این چراغها روی سطح دیوار یا داخل آن نصب می شوند و بر این اساس به دو دسته توکار یا روکار تقسیم می شوند. بعضی از انواع روکار را می توان هم روی دیوار و هم سقف نصب کرد. چراغ های دیواری نور را به شکل های مستقیم، غیر مستقیم، دو طرفه، سه طرفه و در فضا پخش می کنند و دارای زوایای تابش متفاوتی هستند. از نظر ظاهری نیز تنوع آنها بسیار زیاد است. در ادامه چند نمونه را بررسی می کنیم.
چراغ دکوراتیو
چراغ دفنی
قاب هالوژن
چراغ پارکتی
چراغ دیواری تزئینی: این چراغها از نظر شکل ظاهری اهمیت دارند و در محیط های داخلی مانند خانه های مسکونی، رستورانها، هتل ها و … استفاده می شوند.
دیواری روکار معمولی این چراغ ها هم در فضای داخلی و هم خارجی کاربرد دارند. رنگ و شکل ظاهری آنها باید هماهنگ با فضا باشد. انواع داخلی آنها معمولا به رنگ سفید تولید می شوند و قابلیت رنگ شدن را دارند تا با سطح دیوار یکپارچه شوند. نحوه پخش نور ومقدار نوری که تولید می کنند در انتخاب آنها اهمیت دارد تا بتوانند روشنایی لازم برای کارهای چشمی را تامین کنند.
دیواری روکار با نور تزیینی: این چراغها که بیشتر با نام چراغ دیواری دکوراتیو شناخته میشوند، هم در فضای داخلی و هم خارجی استفاده می شوند و تنوع آنها بسیار زیاد است. نور آنها می تواند مستقیم یا غیرمستقیم باشد. دارای انواع دوطرفه، سه طرفه یا بیشتر با زاویه های تابش مختلف هستند. بعضی از آنها جنبه کاربردی دارند و می توان از نور آنها برای انجام کارهای چشمی استفاده کرد ولی بعضی دیگر بیشتر جنبه تزئینی دارند و برای تأکید بر عناصر معماری یا ایجاد بافت های تزیینی روی دیوار یا نما استفاده می شوند. با چیدمان متفاوت آنها می توان افکت های جذاب و زیبایی خلق کرد.
دیواری توکار: داخل دیوار نصب می شوند و می توان آنها را به دو گروه تقسیم نمود. گروه اول؛ چراغهایی که از آنها برای روشن کردن زمین و یا سقف استفاده می شود. این چراغ ها از نظر نحوه پخش نور به دو دسته تقسم میشوند: چراغهایی که با نور نامتقارن تابش می کنند و چراغ هایی که دارای نور متقارن با جهت قابل تنطیم هستند. گروه دوم: چراغهایی که حفره های نورانی داخل دیوار ایجاد می کنند و از نظر تزیینی اهمیت بیشتری دارند.
چراغ دفنی
چراغ دفنی به صورت توکاردر کف زمین قرار می گیرد و منحنی های پخش شدت نور مختلفی متقارن، نامتقارن بازاویه های تابش متفاوت دارند. از آنها هم در فضای داخلی و هم خارجی و اغلب برای تأکید روی سطوح عمودی مانند ستونها، دیوارها و درختان استفاده می شود. این چراغها با منابع نوری نقطه ای و خطی تولید می شوند. هنگام استفاده از چراغ های دفنی باید نکاتی که در ادامه ذکر شده رعایت شوند و در صورت وجود لوازم جانبی برای رفع این مشکلات از آنها استفاده شود.
- درجه IP مناسب (حتی در محیط داخل)
- توجه به تحمل وزن (انسان، ماشین)
- ایجاد مزاحمت و خیرگی
- داغ شدن بیش از حد شیشه چراغ
چراغ دفنی با نور متقارن: نور را به صورت منقارن محوری با چرخشی و باریک، متوسط و باز به سمت بالا می تابانند. در نورپردازی درخت ها و نماها ده زیادی دارند و برای تاکید بر عناصر معماری مانند س تون ها استفاده می شوند. از نظر مکانیکی به دو نوع ثابت و قابل تنظیم تقسیم می شوند، نوع ثابت، نور را مستقیما به بالا میتاباند ولی در انواع قابل تنظیم می توان جهت نور را تا حدود ۳۰ درجه نسبت به محور عمود تغییر داد. این قابلیت به خصوص در زمین های شیب دار بسیار قابل توجه است.
چراغ های دفنی نامتقارن: این چراغ ها نور را نامتقارن در فضا پخش می کنند و در روشن کردن یکنواخت دیوارها کاربرد دارند.
چراغ های دفنی برجسته: این چراغ ها نور را به صورت های گوناگونی یک طرفه، دوطرفه یا بیشتر در فضا پخش می کنند. از آنها در نورپردازی فضاهای بازی برای روشن کردن سطح زمین و سطوح عمودی استفاده می شود.
چراغ پارکتی : چراغ های پارکتی نوعی از چراغ های دفنی هستند که برای نورپردازی پایین به بالا استفاده میشوند و در پارکت یا انواع کف پوش ساختمان نصب میشوند.
سیستم های نورپردازی خطی مدولار
چراغ هایی هستند که معمولا با لامپهای فلورسنت خطی یا نوارهای LED کار می کنند این سیستم ها به صورت مدولار تولید می شوند و با کم و زیاد کردن تعداد مدول ها می توان اندازه های طولی مختلفی تهیه کرد. دارای انواع توکار، روکار و آویزی هستند. در حالت آویزی یا دارای لوازم جانبی مخصوص برای آویختن از سقف هستند یا روی ریل های آویزی نصب می شوند که در این صورت می توانند قابلیت اتصال به مدول های با نور متمرکز را نیز داشته باشند. بعضی از مدولها نیز خود به صورت ترکیبی از نور خطی و متمرکز تولید می شوند. چراغهای آویزی نور را به شکل های غیر مستقیم، مستقیم و یا هر دو پخش می کنند. بهتر است سیستم های دارای نورغیر مستقیم را حداقل با فاصله ای حدود ۸۰ سانتیمتر از سقف نصب کنند تا نوری که به سقف می تابد یکنواخت باشد.
بسیاری از چراغهای مدولار توکار می توانند از روی سقف به روی دیوار و حتی زمین امتداد پیدا کنند. این اتصالات می تواند به صورت عمودی و یا حتی زاویه دار انجام شود. باید توجه شود که دمای رنگ و درخشندگی منابع نوری که در سیستم های خطی به کار می روند مشابه یکدیگر باشد تا در آنها ناپیوستگی دیده نشود.
پروژکتورها
پروژکتورها چراغهایی هستند که جهت تابش آنها در دو محور عمودی و افقی قابل تنظیم است. پروژکتورها از نظر نحوه نصب به سه گروه تقسیم می شوند: پروژکتورهای توکار، پروژکتورهایی که مستقیما بر روی سطح نصب می شوند و پروژکتورهای ریلی، در فضاهای خارجی انواع روکار علاوه بر قرار گرفتن روی سطوح سقف یا دیوار معمولا روی پایه ها، بازوها و خنجری ها نصب میشوند و برای روشن کردن معابر و نماها، تابلوهای تبلیغاتی و گیاهان استفاده می شوند.
چراغ های هدایت کننده
منبع نوری به کار رفته در این چراغها LED و حداکثر توان آنها معمولا یک وات است. نور این چراغها کم است و برای نشان دادن مسیر، پله ها، ورودی ها، راههای فرار و… استفاده می شوند. این چراغ ها به صورت دفنی یا دیواری توکار یا روکار نصب می شوند. معمولا دارای شیشه مات هستند تا نور پخش شود و خیرگی ایجاد نکند. بعضی از انواع دیواری توکار دارای رفلکتور هستند و نور را به سمت زمین می تابانند. منحنی پخش شدت نور دیواری روکار بسیار متنوع است.
چراغ های پایه کوتاه (بولارد)
از این چراغ ها در نورپردازی معابر و فضای سبز استفاده می شود. معمولا ارتفاع آنها بین 40 تا ۱۲۰ سانتیمتر، زاویه تابش شان باز و نور را به صورت متقارن یا نامتقارن اطراف خود می پراکنند.
چراغ های پارکی
این چراغ ها در فضاهای خارجی به کار می روند و نور محیطی را تأمین می کنند. این چراغ ها دارای انواع گوناگونی هستند و معمولا روی پایه های حدود ۳ تا ۵ متری نصب میشوند. برای جلوگیری از آلودگی نوری باید از کاربرد چراغ هایی که نور را به سمت بالا پراکنده می کنند خودداری کرد.
چراغ های زیر آب
چراغهای زیر آب دارای درجه حفاظت IP68 هستند و با ولتاژ ۱۲ یا ۲۴ ولت کار می کنند، منبع نوری این چراغها هالوژن و یا LED است که انواع LED آن می تواند به صورت تک رنگ یا RGB رنگی باشند. این چراغ ها غالبا به صورت توکار در دیواره یا کف استخرها و آبنماها نصب می شوند. از نوع پروژکتوری این چراغ ها معمولا برای روشن کردن فواره ها استفاده می شود.
