طراحی نورپردازی زمانی که به خوبی انجام شده باشد، باعث زیبایی، گیرایی و امنیت هر محیطی می‌شود. اما چون طراحی نورپردازی متغیرهای زیادی را در برمی‌گیرد، طراحان باید از فرایند دقیقی تبعیت کنند. این فرایند متشکل از گام‌های خاصی است که باید به ترتیب اجرا شود.
بعد از تعیین هدف نهایی پروژه، تصمیم می‌گیرند که چطور به این هدف دست یابند و بهترین ابزار برای این منظور را انتخاب کنند. لازمۀ مرحله چهارم محاسبه پارامترهای دقیق نورپردازی در واحد لومن است. با استفاده از اطلاعات به‌دست‌آمده از گام چهارم، طراحان طرح اولیۀ سیستم کنترل روشنایی را ایجاد می‌کنند. این سیستم متشکل از عناصری همچون کلیدهای برق، تنظیم کننده های نور و سنسورهای حرکتی است. در گام ششم، طراحان در مورد منبع نور تصمیم‌گیری می‌کنند. بررسی نهایی سیستم فرایند را تکمیل می‌کند. در اینجا نگاهی دقیقتر به هفت گام کلیدی در فرایند طراحی نورپردازی می‌‌اندازیم.
مرحله اول: پیش‌نیازها را شناسایی کنید.
برای درک کامل هدف از نصب تجهیزات نورپردازی طراحان موضوعات زیر را در نظر می‌گیرند:
- میزان روشنایی مورد نیاز؛
- وجود هرگونه خیرگی نور (روشنایی زننده) که احتمال اثرگذاری‌اش باشد؛
- حس و حالی که نورپردازی باید ایجاد کند.
بنابراین این مسائل باید بررسی شود:
- شکل اتاق یا ناحیه مورد نظر؛
- چیزی که باید از طریق نورپردازی برجسته یا پنهان شود؛
- جهت نور؛
- تعامل نور خورشید در روز؛
مرحله دوم: روش نورپردازی را مشخص کنید.
روش نورپردازی چگونگی توزیع نور را تعیین می‌کند. نمونه‌هایی از روش‌های محبوب نورپردازی بدین صورت هستند:
- سطحی (دیوارکوب)؛
- چراغ توکار(چراغ‌های کاسه‌ای شکل سقفی)؛
- دستی (لامپ رومیزی).
مسائلی از قبیل جهت نور و نیاز به استفاده از نور مستقیم یا غیرمستقیم در یک ناحیه خاص را نیز باید لحاظ کرد. مشخصات اصلی نور شامل روشنایی، رنگ و دمای رنگ نیز باید در این مرحله انتخاب بشود. به میزان نورخورشیدی که وارد محیط می‌شود هم باید توجه کرد.
مرحله سوم: تجهیزات نورپردازی را انتخاب کنید.
هنگام برگزیدن مناسب‌ترین لوازم نورپردازی برای یک پروژه، ویژگی‌هایی مثل خروجی لومن، ولتاژ و اندازه نیز تأثیرگذار هستند. طراحان نوع لامپ‌های مورد استفاده از قبیل ال ای دی، مهتابی و هالوژن را نیز در نظر می‌گیرند. دربارۀ تجهیزات نورپردازی که احتمالاً بعد از نصب دیگر نتوان راحت به‌آن‌ها دسترسی داشت، متوسط طول عمر تجهیزات اهمیت دارد. هنگام آماده‌سازی طرح نورپردازی، طراحان نورپردازی تجهیزات را از این جهات بررسی می‌کنند:
- سازگاری تجهیزات با سیستم الکتریکی موجود؛
- پایداری در شرایط عملکردی؛
- گرمای تولیدی؛
البته، علاوه بر نوررسانی تجهیزات نورپردازی باید با پیرامونشان نیز سازگار باشند و آن را بهبود ببخشند.
مرحله چهارم: پارامترهای نورپردازی را محاسبه کنید و طراحی را با آن وفق دهید.
برای محاسبه کمیت های نورپردازی یک پروژه، طراحان غالباً یکی از سه روش دستی، مدلسازی سه‌بعدی یا تجسمی را انتخاب می‌کنند.
- روش محاسبه دستی: روشِ لومِن، که رایج‌ترین روش دستی است، متوسط روشنایی در یک فضای مشخص را محاسبه می‌کند. همچنین هر نوری که از سطوح داخلی یا خارجی بازمی‌تابد را نیز در نظر می‌گیرد. طراحان نورپردازی از فرمولی استفاده می‌کنند که به این عوامل توجه می‌کند: طول و عرض اتاق؛ و همچنین ارتفاع تجهیزات نورپردازی که فضا را روشن می‌کنند.
- مدلسازی سه بعدی: پیشرفت‌های اخیر در مدلسازی رایانه‌ای به شکل چشمگیری فرایند طراحی نورپردازی را ساده کرده است. به لطف مدلسازی سه بعدی، طراحان می‌توانند عملاً و به دلخواه نوع منبع نور مورد استفاده، مکان آن و خروجی‌اش را تغییر دهند. همچنین می‌توانند نتایج تغییر دمای لامپ و عملکرد لامپ‌های گوناگون در درجات مختلف نور خورشید را ببینند.
- تجسمی: برنامه‌های تجسمی تصاویر باکیفیتی ایجاد می‌کنند. ژرفانمایی و جزئیات دقیق‌تری نسبت به نسبت بازنمایی‌های بلوکی دارند. برنامه‌های تجسمی این امکان را به طراحان می‌دهند تا صحت طرح نورپردازی‌شان را بررسی کنند. این یک ابزار مفید در ارائه یک طرح است. به عنوان ابزاری برای طراح برای بررسی اینکه آیا طراحی با تجسم خودش از فضا مطابقت دارد، و راه حل های روشنایی خاصی را مدل سازی می کند. برنامه ها هنوز ابزار محاسبه هستند و برنامه های طراحی نیستند.
مرحله پنجم: سیستم کنترل را مشخص کنید.
سیستم کنترل نیز همانند دیگر عوامل بر عملکرد طرح نورپردازی اثر می‌گذارد. اجزای سیستم کنترل شامل تعداد، محل و نوع کلیدهای برق استفاده شده در سرتاسر تأسیسات می‌شود. استفاده از کلیدهای برق زیاد باعث کارآمدی و انعطاف‌پذیری سیستم می‌شود. منطقی نیست که بخواهیم تمام لامپ‌های یک اتاق بزرگ را با یک کلید برق روشن کنیم.
کلیدهای‌برق (در صورت امکان دوطرفه) که در خروجی‌های اتاق نصب شده‌اند باعث می‌شوند اشخاص هنگام ترک‌کردن اتاق به خاموش‌کردن لامپ‌ها ترغیب شوند. حسگر حرکتی که خودکار برق‌ها را خاموش و روشن می‌کند می‌تواند کمک حال سالمندان باشد. در فضای باز، زمان‌سنج، حسگر حرکتی و کنترل‌کننده‌های نورخورشید باعث تأمین امنیت و کاهش هزینه‌ها نیز می‌شود. لامپ خورشیدی راهی آسان و ارزان برای نورپردازی بوستان‌ها و گذرگاه‌ها است.
چراغ دکوراتیو
چراغ دفنی
قاب هالوژن
چراغ پارکتی
مرحله ششم: انتخاب منبع نور در فرایند طراحی نورپردازی
علاوه بر هزینه اولیه، طراحان نورپردازی عملکرد هر منبع نور در طولانی مدت را نیز مدنظر می‌گیرند. منبع نور خوش‌ساخت، نور با کیفیت‌تری تولید می‌کند و به‌نسبت منابع نور بی‌کیفیت در طولانی مدت کم هزینه‌تر است. لامپ‌های با کیفیت معمولاً ساختاری با کیفیت، پرداختی بادوام و دفع حرارت مناسب دارند.
در لامپ‌های بسیار درخشان، استتار باکیفیت باعث کاهش ناراحتی و خیرگی چشم می‌شود. هنگام انتخاب از میان انواع منابع نور، متخصصان نورپردازی مسائلی از قبیل راحتی نصب، تمیزکردن و نگهداری را نیز در نظر می‌گیرند.
مرحله هفتم: بر فرایند نصب تا زمان تکمیل فرایند طراحی نورپردازی نظارت کنید.
هیچ کاری بدون نظارت فراگیر تکمیل نخواهد شد. در انتهای فرایند طراحی نورپردازی تکنسین‌های نورپردازی تمام تجهیزات و منابع نور را بررسی می‌کنند تا از علمکرد درست و مطلوبشان مطمئن شوند. همچنین دنبال مشکلاتی همچون داغ شدن، حسگرهای حرکتی بیش از حد حساس و نور با زاویه نامناسب می‌گردند. به منظور تسهیل ارجاعات آینده، بعضی از طراحان نورپردازی بعد از سکونت افراد از محل پروژه مجدداً بازدید می‌کنند. از این طریق مستقیماً می‌فهمند که کدام بخش طرحشان موثر بوده است و کدام بخش کارایی نداشته است.
در هر پروژه‌ای، طراحی نورپردازی نقش شایان‌توجهی دارد. معماران از نور برای مقاصدی از قبیل زیباسازی، القاء حس و حال و امنیت فضای بیرونی و درونی استفاده می‌کنند. چون در طراحی نورپردازی متغیرهای زیادی دخیل است، طراحان معمولاً از این هفت گام مشخص استفاده می‌کنند تا نقشه طراحی نورپردازی موفقی ایجاد کنند.